PTSD është një gjendje e shëndetit mendor që mund të zhvillohet pas ekspozimit ndaj ngjarjeve shqetësuese ose traumatike, një serie ngjarjesh ose rrethanash sfiduese.

PTSD mund të ndodhë në mënyra të ndryshme, duke ndikuar në mirëqenien tuaj emocionale, fizike, sociale dhe shpirtërore.

1. PTSD mund të prekë këdo

PTSD ka potencialin të prekë njerëz nga të gjitha sfondet dhe nuk kufizohet në ndonjë grup të caktuar demografik. Mund të ndodhë në çdo moshë.

Edhe informimi për përvojat traumatike të një miku ose anëtari të familjes mund të shkaktojë PTSD.

2. PTSD është i zakonshëm

PTSD është i përhapur, që do të thotë se shumë individë mund ta përjetojnë këtë gjendje. Përhapja e PTSD mund të ndryshojë në bazë të burimeve.

Sipas Shoqatës Amerikane të Psikiatrisë, rreth 3.5% e të rriturve në Shtetet e Bashkuara përjetojnë PTSD çdo vit. Për më tepër, rreth 1 në 11 individë do të marrin një diagnozë të PTSD gjatë jetës së tyre.

Qendra Kombëtare për PTSD raporton se rreth 6% e popullsisë së SHBA-së do të zhvillojë PTSD në një moment të jetës, me rreth 5% të të rriturve që e përjetojnë atë brenda një viti të caktuar.

3. Ngjarjet traumatike janë të zakonshme gjithashtu

Ngjarjet traumatike janë mjaft të zakonshme, dhe shumë individë përjetojnë të paktën një të tillë gjatë jetës së tyre.

Ngjarjet traumatike mund të përfshijnë:

  • fatkeqësi natyrore
  • aksidente të rënda
  • akte terrori
  • luftë
  • torturë
  • sulm fizik
  • sulm seksual
  • trauma historike
  • dhunë në familje
  • bullizëm

4. Megjithatë, trauma nuk çon gjithmonë në PTSD

Megjithëse përjetimi i traumës mund të jetë i vështirë, është e rëndësishme të theksohet se jo të gjithë ata që kalojnë një ngjarje traumatike do të zhvillojnë PTSD.

Shumë individë që përjetojnë traumë mund të shfaqin simptoma që janë reagime natyrale ndaj stresit ekstrem, por këto simptoma shpesh zbuten me kalimin e kohës dhe zhduken.

Disa individë gjejnë ngushëllim dhe shërim përmes mbështetjes së të dashurve të tyre, duke përfshirë familjen, miqtë dhe udhëheqësit shpirtërorë.

5. Disa faktorë mund të rrisin rrezikun e PTSD

Lloji dhe ashpërsia e traumës suaj mund të ndikojnë në mundësinë e zhvillimit të PTSD.

Faktorë të tjerë përfshijnë:

  • përjetimi i një sulmi fizik ose seksual gjatë ngjarjes
  • mungesa e mbështetjes pas incidentit
  • përvoja të mëparshme traumatike
  • histori të problemeve të shëndetit mendor
  • faktorë të veçantë gjenetikë
  • pasja e një pune me stres të lartë

6. Kur PTSD zhvillohet, simptomat mund të mos shfaqen menjëherë

Për disa individë, simptomat e PTSD mund të mos jenë të dukshme menjëherë pas ngjarjes traumatike. Në vend të kësaj, ato mund të shfaqen më vonë.

Ky fillim i vonuar thekson nevojën për mbështetje dhe monitorim të vazhdueshëm, pasi individët mund të kenë nevojë për ndihmë edhe pasi të ketë kaluar njëfarë kohe nga përvoja traumatike.

7. Simptomat e PTSD mund të jenë mendore, fizike ose emocionale

Simptomat e PTSD mund të ndryshojnë gjerësisht dhe mund të përfshijnë përvoja mendore, fizike dhe emocionale.

Disa nga simptomat mendore të PTSD përfshijnë rikujtimin e ngjarjes traumatike përmes rikthimeve ose maktheve, ndjenjën e shkëputjes emocionale dhe shmangien e vendeve ose aktiviteteve të lidhura me traumën.

Në nivel fizik, mund të përjetoni një reagim të shtuar ndaj befasive, probleme me gjumin dhe dhimbje kronike që ndikojnë në jetën tuaj të përditshme.

PTSD mund të shkaktojë ndjenja intensive të frikës, fajit, turpit dhe zemërimit, duke ndikuar në mirëqenien tuaj emocionale. Mund të humbni interesin për aktivitete që dikur ju pëlqenin.

8. Shumë njerëz me PTSD nuk përjetojnë “rikthime”

Ndërsa rikthimet janë një simptomë e zakonshme e PTSD për disa individë, jo të gjithë ata që kanë PTSD i përjetojnë ato.

Grupi specifik i simptomave dhe ashpërsia e tyre mund të ndryshojnë nga personi në person, nga përvoja në përvojë dhe nga dita në ditë.

9. PTSD mund të jetë i përkohshëm ose i përjetshëm

Kohëzgjatja e PTSD mund të ndryshojë ndjeshëm. Për disa individë, PTSD mund të jetë një gjendje e përkohshme, ku simptomat zbuten gradualisht me trajtimin dhe mbështetjen e duhur.

Në disa raste, veçanërisht kur nuk trajtohet, PTSD mund të zgjasë për një kohë të gjatë, madje edhe për gjithë jetën.

Njerëzit me PTSD të vazhdueshëm shpesh kalojnë periudha të luhatjeve në intensitetin e simptomave të tyre.

Disa persona mund të vërejnë një zbutje graduale të simptomave me kalimin e kohës, ndërsa të tjerë mund të përjetojnë përkeqësim të simptomave në përvjetorët e ngjarjes traumatike ose për shkak të shkaktarëve të tjerë.

10. PTSD mund të trajtohet

Edhe pse simptomat tuaja mund të zvogëlohen me kalimin e kohës, kërkimi i ndihmës profesionale mund të jetë shumë i dobishëm. Trajtimi i hershëm mund të përmirësojë ndjeshëm shanset për një rikuperim të suksesshëm.

Trajtimi i PTSD shpesh përfshin përballjen me kujtimin e traumës dhe trajtimin e mendimeve dhe besimeve të lidhura me të në një mjedis terapeutik të sigurt me një profesionist të kualifikuar të shëndetit mendor.

Disa medikamente, si antidepresantët e tipit SSRI (inhibitorët selektivë të rikapjes së serotoninës), mund të ndihmojnë në uljen dhe menaxhimin e simptomave të PTSD, duke ju ndihmuar të përfshiheni më aktivisht në psikoterapi.

Përfundimi

Nëse ju ose dikush që njihni po përjeton simptoma të PTSD, kërkimi i ndihmës nga një profesionist i kujdesit shëndetësor mund të jetë i dobishëm.

Trajtime efektive, duke përfshirë terapinë dhe medikamentet, janë të disponueshme për të ndihmuar në menaxhimin e simptomave dhe për të përmirësuar cilësinë e jetës.

Nga Emily Cronkleton, për Healthline